گبه و گلیم، دو نماد زیبایی و صنایع دستی متمایز در فرهنگ ایرانی هستند که هرکدام به نحوی خاص نساجی و بافندگی دست بافته ها را ارائه می کنند. در این مقاله از سایت قالیشویی ابریشم اصل، تفاوت های بارز بین گبه و گلیم را بررسی خواهیم کرد.
تفاوت های بین گبه و گلیم از جهات مختلفی نظیر الیاف به کار رفته در آن، نوع بافت، طرح ها و کاربردهای مختلف قابل بررسی است. این مقاله با بررسی این جنبه ها، سعی در روشن کردن تفاوت های بین این دو هنر دستی ایرانی دارد.
گبه چیست؟
گبه یک نوع زیرانداز است که اغلب توسط عشایر لر و قشقایی بافته می شود این گونه از فرش ها اغلب در ابعاد کوچک ساخته می شوند.
گبه پرزهای بلند دارد و تعداد زیادی پود برای بافتن آن به کار می رود، که این امر باعث می شود نرمی آن به چشم بخورد. تعداد پود در برخی از گبه ها ممکن است از سه تا هشت پود در هر رج متغیر باشد و بلندی پرزها گاهی تا یک سانتی متر نیز برسد.
وزن متوسط گبه در هر متر مربع حدود ۳ کیلوگرم است. این نوع فرش با طراحی های گوناگون از جمله طرح حیوانی یا رنگارنگ تولید می شود و جزء هنرهای دستی محلی در فرهنگ ایرانی محسوب می شود.
گلیم چیست؟
گلیم، یک نوع دست بافته از تار و پود است که اغلب از پشم حیوانات اهلی ساخته می شود. گلیم معمولا به عنوان یک فرش نیز شناخته شده و در اشکال مختلفی از جمله مستطیل یا مربع با طرح ها و رنگ های گوناگون آمیخته می شود. واژه "گلیم" از ریشه پارسی زبانان گرفته شده است، اما در دوران کهن تر این نوع بافته با نام "پلاس" نیز شناخته می شد. گلیم ها به عنوان نمادی از صنعت دستی و فرهنگ محلی در ایران دارای ارزش زیادی هستند.
تفاوت های گبه و گلیم
همانطور که گفته شد گبه و گلیم از جهات مختلفی دارای تفاوت هستند از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
تفاوت از نظر نوع بافت
یکی از تفاوت های بین گبه و گلیم در نوع بافت آنها است. بافت و گره های گلیم به طور کلی فشرده تر و محکم تر هستند و نخ های آنها هنگام بافت از هم جدا نمی شوند. این باعث ایجاد یک سطح محکم و پرفشار در گلیم می شود که به آن استحکام و دوام بیشتری می بخشد.
از سوی دیگر، بافت گبه به دلیل الیاف بلندش نسبت به گلیم، کمی بازتر است و حدود 1 سانتی متر است. این باز بودن بافت گبه، نرمی بیشتری به این نوع فرش می بخشد اما به علت این بافت باز، ممکن است سطح آن کمی نسبت به گلیم استحکام و فشردگی کمتری داشته باشد.
این تفاوت در نوع بافت می تواند بر تجربه و استفاده از هرکدام از این دو نوع فرش تأثیر بگذارد و هرکدام می تواند نسبت به موقعیت مکان مورد استفاده و سلیقه افراد کاربرد خاصی داشته باشد.
تفاوت از نظر اندازه
گلیم و گبه تفاوت های چشمگیری در ابعاد و اندازه دارند. به طور معمول، گلیم با ابعادی بزرگتر نسبت به گبه بافته می شود. این ابعاد بزرگتر گلیم، امکان ایجاد طرح های پیچیده تر و جزئیات دقیق تر در سطح آن را فراهم می کند. بافت گلیم به دلیل این ابعاد بزرگتر، اغلب حوزه های گسترده تری از هنر و طراحی را در خود جای می دهد.
هرچند که گلیم معمولاً در ابعاد بزرگتری بافته می شود، اما باید توجه داشت که اندازه های هردوی این محصولات معمولاً زیر 6 متر است. این محدودیت ابعاد به این دلیل است که این نوع فرش ها معمولاً به صورت دستی تولید می شوند و ابعاد بزرگتر ممکن است فرآیند تولید و حمل و نقل را پیچیده تر کند.
تفاوت در جنس
هم گبه و هم گلیم از جنس پشم و کرک تشکیل شده اند که در اینزمینه شباهت های زیادی به یکدیگر دارند. برای تهیه این دو نوع فرش از الیاف طبیعی مانند پشم حیوانات اهلی و کرک استفاده می کنند، و این ویژگی باعث محافظت از محیط زیست و همچنین ایجاد یک احساس نرمی و گرمای فوق العاده در تماس با پوست می شود. اما، تفاوت نهایی در نحوه ی بافت این دو نوع فرش نهفته است.
گلیم بافتی فشرده دارد که نخ های پشم و کرک به یکدیگر تنیده شده و یک بافت محکم و مقاوم ایجاد می کند. این بافت مستحکم، گلیم را به یک سطح مقاوم و پرفشار تبدیل می کند. از سوی دیگر، گبه بافتی با الیاف بلندتر و بازتر دارد که باعث نرمی و لطافت بیشتر آن می شود. این بافت با الیاف کمتری از هم جدا می شود و به گبه طراوت و نرمی بیشتری می بخشد. بنابراین، هرچند از یک جنس طبیعی ساخته شده اند، اما نحوه ی بافت این الیاف باعث تفاوت در خصوصیات نهایی این دو نوع فرش می شود.
تفاوت در رنگ
یکی از ویژگی های بارز که در گلیم به شدت برجسته است، تنوع بیشتر رنگی آن نسبت به گبه است. گلیم دارای طیف وسیعی از رنگ ها است که تنوع و زیبایی آن را افزایش می دهد. این تنوع در رنگها، گلیم را به یک قطعه هنری زنده و پویا تبدیل می کند. بافته های گلیم با ترکیب مهارت هنری بافندگان و تنوع رنگی، یک اثر هنری بی نظیر خلق می کنند.
از طرفی، گبه نیز رنگ های زیبایی دارد، اما تنوع آن معمولاً کمتر از گلیم است. گبه ها نیز از رنگ های طبیعی مانند قهوه ای، زرد، سبز و آبی استفاده می کنند، اما در بافت گلیم از تنوع رنگی بسیار بیشتری استفاده می شود.
توجه به این نکته ضروری است که در گلیم و گبه های ماشینی، به دلیل استفاده از الیاف مصنوعی، تنوع رنگ در هر دو بافته به شدت افزایش یافته است. این نکته مهم است که در ارزیابی تنوع رنگی بین گلیم و گبه دست بافت و نمونه های ماشینی توجه و دقت زیادی شود.
تفاوت در طرح و نقش
یکی دیگر از تفاوت های گلیم و گبه در تولید نقش و نگار آنها به روش های مختلف است. در تولید گلیم، نقش و نگار می تواند به دو صورت از روی یک نقشه مشخص و یا به صورت ذهنی و خلاقانه انتخاب و بافته شود. به عبارت دیگر، گلیم ها می توانند بر اساس یک نقشه مشخص بافته شوند یا بافندگان می توانند طرح و نقش خود را به صورت ذهنی خلق کرده و بافته ای زیبا تولید کنند.
در مقابل، در بافت گبه، همه طرح ها و نقش ها به صورت ذهنی توسط بافندگان خلق می شوند. گبه ها به دلیل نوع بافتی که دارند، امکان انتقال و اجرای طرح ها به صورت ذهنی را فراهم می کنند. در نتیجه، هر گبه دارای یک طرح منحصر به فرد و خاص است که به وسیله خلاقیت بافندگان به وجود آمده است.
با این تفاوت در روش تولید نقش و نگار، گلیم و گبه دارای طرح ها و الگوهای متفاوتی هستند که هرکدام از زیبایی و اصالت خاصی برخوردارند.
تفاوت بین گبه و گلیم از نظر قیمت
گلیم و گبه، علاوه بر کیفیت مواد مورد استفاده در ساخت، بر اساس ویژگی ها و مشخصه های مختلف دیگر نیز ممکن است در قیمت تفاوت داشته باشند. یکی از عوامل مهم تأثیرگذار در قیمت این دو نوع فرش، ظرافت طرح و نقش آنها است. گلیم با طرح ها و نقش های پیچیده تر و ظریف تر ممکن است قیمت بالاتری داشته باشد، زیرا بافتندگان برای اجرای این نقوش نیاز به مهارت و زمان بیشتری دارند.
ابعاد فیزیکی گبه یا گلیم نیز به عنوان یک عامل تعیین کننده در تعیین قیمت شناخته می شوند. به طور کلی، هرچه ابعاد بزرگتر باشد، قیمت نیز افزایش می یابد. این امر به افزایش مواد و زمان مورد استفاده در تهیه فرش بستگی دارد.
میزان رنگ استفاده شده نیز به عنوان یک عامل قابل ملاحظه در قیمت گذاری تأثیرگذار است. در گلیم، به دلیل تنوع بیشتر رنگی و رقابت بر روی پیچیدگی نقشه ها، امکان انتخاب رنگ های مختلف بیشتر است. این می تواند به افزایش یا کاهش قیمت آن منجر شود.
توجه به نقش و الگوی فرش ها نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. نقشه و الگوی ساده تر گبه، در مقایسه با گلیم، ممکن است یکی از دلایلی باشد که گبه با قیمت پایین تری عرضه می شود.
در کل، این تفاوت ها و ویژگی ها بسته به نیازها و سلیقه های خریداران، انتخاب بین گلیم و گبه را تعیین می کند. همچنین، هنگامی که به دکوراسیون و سلیقه خود فکر می کنید، انتخاب بین این دو نوع فرش بستگی به نیازها و ذوق شما دارد.
جمع بندی
در نهایت، با توجه به تفاوت های بارز بین گلیم و گبه، انتخاب میان این دو نوع فرش بستگی به سلیقه، نیازها و معیارهای خریدار دارد. انتخاب گبه با طرح ها و الگوهای ساده تر و قیمت مناسب تر، ممکن است برای کسانی که به دنبال فرشی ساده و کم هزینه هستند، جذاب باشد. در عین حال، گلیم با طرحات پیچیده، تنوع رنگی بالا و ظرافت طرح، به عنوان یک قطعه هنری و زینتی برجسته محسوب می شود.
قالی شویی ابریشم اصل با تجربه و تخصص در حوزه شستشوی انواع فرش، گلیم و گبه، به عنوان یک مجموعه معتبر آماده خدمت رسانی به شما مشتریان عزیز می باشد. از تجهیزات مدرن و مواد شوینده مطمئن و مؤثر برای حفظ کیفیت و زندگی طولانی فرش ها استفاده می کنیم. خدمات ما شامل شستشو، تصفیه، حشره کشی و بازسازی فرش های شما می شود. با اعتماد به تیم ما، مطمئناً بهترین مراقبت برای فرش هایتان را تجربه خواهید کرد.