فرش دستبافت به عنوان نماد اصالت ایران و ایرانی از دیرباز زینت بخش خانه ها بوده و هست. بنابراین یکی از دغدغه های صاحب خانه ها مربوط به زمانی است که این وسیله کثیف شود یا درخشندگی و جلوه اولیه خود را از دست دهد. با توجه به ظرافت و حساسیتی که بافت آنها دارد، تمیز کردن و برق انداختن فرش دستبافت نیازمند دقت و رسیدگی خاصی است. در این مجال تلاش می کنیم راهکارهایی کم خطر برای تمیزی فرش های دستبافت در اختیار خواننده بگذاریم.
نحوه شستشوی فرش دستبافت
اولین سوالی که مطرح می شود این است که آیا برق انداختن فرش دستبافت بوسیله شستشو با آب و مواد شوینده باشد یا روش های دیگری را انتخاب کنیم که در آن احتمال تهدید سلامت و بافت فرش وجود ندارد؟
به دلیل حساسیت، جنس الیاف، بافت فرش و قیمت بالای فرش های دستبافت توصیه اکید می شود که برای جلوگیری از بروز ضرر و زیان عملیات شستشو را در منزل انجام ندهید. این کار علاوه بر نیاز به فضا و امکانات کافی، دشواری و زحمت های خاص خود را دارد. به عنوان مثال مصرف زیاد آب، دغدغه درست خشک شدن فرش و احتمال آسیب به بافت این کالای دستبافت معایب این عمل حساب می شوند. سپردن فرش گرانبها به یک کارخانه قالیشویی اصیل و معتبر چون قالیشویی ابریشم اصل صاحب این کالا را از دردسر و ریسک نجات می دهد. همچنین او را از این بابت که فرش با دقت و رعایت مکانیسم های صحیح شستشو تمیز و درخشان می شود، مطمئن می کند.
در یک قالیشویی مجهز و امین، فرایند شستشو و برق انداختن فرش دستبافت به صورت کاملا اصولی انجام می شود. اولین نکته اینکه شستشوی فرش دستبافت و ماشینی هر کدام روش های مخصوص به خود را دارد. به بیان دیگر مراحل و مواد شوینده ای که برای هر نوع از این کالا انتخاب می گردد با توجه به نوع الیاف و خصوصیات هر فرش متفاوت است. نکته مهم بعدی اینکه فرش ها در مرحله اول به خوبی غبار روبی می شوند و سپس به کمک مواد مطمئن و تاثیرگذار و توسط دستگاه های مکانیزه شستشو انجام می شود. در نهایت این فرش های حساس توسط دستگاه خشک کن که از ایجاد بوی نامطبوع و تشکیل قارچ جلوگیری می کند، کاملا خشک می شوند.
راه کارهایی کم خطر برای برق انداختن فرش دستبافت
با توجه به توضیحات داده شده اگر فردی تصمیم به برق انداختن فرش دستبافت در منزل بگیرد و امکان شستشو در آپارتمان نیز برای او فراهم نباشد، پیشنهاد می کنیم از ترفندهای زیر کمک بگیرد تا بتواند هر چند وقت یکبار ظاهر فرش دستبافت خود را مثل روز اول درخشان کند:
استفاده از محلول لکه بر
یکی از نکات حائز اهمیت که به برق انداختن فرش دستبافت کمک شایانی می کند، تمیزکاری در لحظه است. به عبارت دیگر صاحبان اینگونه فرش ها باید همواره مراقبت های لازم برای تمیز ماندن این کالای ارزشمند را رعایت کنند. به عنوان مثال لطف بزرگی به خود و فرش خود می کنید اگر در همان لحظات اولیه ریختن خوراکی یا نوشیدنی روی فرش یا چسبیدن آدامس به فرش، اقدام به پاک کردن آن کنید. گاهی اوقات به صورت اتفاقی متوجه می شوید بخشی از فرش شما تیره تر و کدرتر از قبل شده است یا به اصطلاح لکه دارد. برای این منظور پس از آنکه از امنیت لکه بر خریداری شده اطمینان حاصل کردید و یک تست کوچک با آن انجام دادید، مراحل زیر را طی کنید:
1) اسپری مایع لکه بر روی محل مورد نظر
2) کمک گرفتن از یک پارچه و حوله تمیز یا مسواک و فرچه برای از بین بردن لکه
3) تکرار این کار در صورت سماجت و مقاومت لکه
4) خشک کردن این بخش توسط حوله نخی خشک و تمیز
• برق انداختن فرش دستبافت با شامپو فرش
شامپو فرش یکی از گزینه های عالی و کارامد برای برق انداختن فرش دستبافت است. فرمولاسیون اکثر این محصولات ملایم بوده و صدمه ای به الیاف طبیعی فرش های دستبافت نمی زند. برای اثر بخشی بهتر این تمیز کننده از دستور العمل نوشته شده روی آن استفاده کنید تا شاهد مطلوب ترین نتیجه باشید.
استفاده از محلول آب و صابون
پودر صابون، صابون مایع و صابون رنده شده همگی تاثیر بسیار خوبی در تمیز کردن انواع فرش دارند. به ویژه برای فرش های دستبافت به کمک ترکیب کردن این ماده با کمی آب سرد در یک ظرف، فرش را با استفاده از کف این محلول و توسط یک پارچه نخی شستشو دهید. پس از اتمام کار نیز حتما با یک حوله نخی نرم و تمیز محل مورد نظر را خشک نمایید.
استفاده از سرکه سفید یا جوش شیرین
از دیگر روش های سودمند برق انداختن فرش دستبافت بهره مندی از موادی چون سرکه یا جوش شیرین است. جوش شیرین علاوه بر آنکه خاصیت درخشان کنندگی بی نظیری دارد، یک ضد عفونی کننده و از بین برنده بوی نامطبوع فرش نیز به شمار می آید. از این ماده به شکل زیر استفاده کنید.
1) ترکیب جوش شیرین و نمک با آب و ریختن محلول در ظرف قابل اسپری
2) اسپری مقداری از محلول روی فرش در حد مرطوب شدن آن
3) تمیز کردن محل مشخص به کمک اسفنج یا فرچه یا پارچه تمیز
4) گرفتن رطوبت فرش توسط پارچه یا حوله خشک و تمیز
5) استفاده از جاروبرقی برای جارو کردن ذرات جوش شیرین باقی مانده در الیاف
درست کردن یک محلول از آب و سرکه سفید با نسبت 3 به 1 (آب سه برابر) نیز در برق انداختن فرش تاثیر دارد. البته بهتر است ابتدا مقدار خیلی کمی از محلول را روی قسمتی از فرش که در معرض دید نیست، ریخته و اگر مشکلی رخ نداد تمام فرش را اسپری کنید. پس از گذشت چند دقیقه و به کمک پارچه ای خشک و تمیز فرش خود را برق بیاندازید.
برق انداختن توسط جارو برقی
ساده ترین و در دسترس ترین راه برق انداختن فرش دستبافت حداقل هفته ای یکبار جارو کردن آن است. در واقع در بسیاری اوقات تجمع بیش از حد گرد و غبار موجب می شود که روز به روز از درخشندگی و جلوه فرش کم شود. با این راهکار ساده و به کمک حرکات رفت و برگشتی متعدد سری جاروبرقی برای جذب کامل ذرات کثیفی می توانید فرش هایی تمیز و نو داشته باشید.
کمک گرفتن از آب گازدار
اسپری مقداری آب گازدار به عنوان مایعی فاقد مواد شیرین کننده روی فرش و تمیز کردن آن با یک پارچه پاکیزه و خشک یکی دیگر از راهکارهای کم خطر برای برق انداختن فرش محسوب می شود.
سایر روش ها مثل تمیز کردن با الکل یا نشاسته ذرت
روش های پیشنهاد شده دیگری برای تمیز و براق کردن فرش های دستبافت وجود دارد که بسته به انتخاب صاحب فرش می توان یکی از آنها را برگزید. به عنوان مثال نوعی الکل معروف به الکل مالشی در بازار وجود دارد که بیشتر برای لکه زدایی مورد استفاده قرار می گیرد. این ماده به دلیل تولید بر پایه اتانول آسیبی به بافت و تار و پود فرش ها نمی رساند. با این حال بهتر است ابتدا بخش کوچکی از فرش با آن تست شود. نشاسته ذرت نیز مانند جوش شیرین می تواند با کمی نمک ترکیب شود و به طور مستقیم روی فرش ریخته شود. پس از گذشت حدود یک ساعت نیز ذرات آن را با استفاده از جاروبرقی جمع کرد.
سخن پایانی
ترفندهای متفاوتی برای برق انداختن فرش دستبافت وجود دارد که به آنها پرداخته شد. صاحبان اینگونه فرش ها با کمی حوصله و دقت می توانند در این کار موفق عمل کنند و فرش هایی درخشان و تمیز داشته باشند. اما واقعیتی وجود دارد که با توجه به دغدغه مندی بشر امروز همچنین نبود امکانات کافی و به خصوص اهمیت حفظ سلامت فرش های ارزشمند دستبافت راه منطقی و راحت، سپردن این مهم به متخصصان زبده و دستگاه های مجهز یک قالیشویی معتبر و قابل اعتماد مانند قالیشویی ابریشم اصل است.